کهن الگوی هرمس

در خوانش زندگی هریک از اساطیر خصوصیات بارزی از شخصیت و همچنین قدرتی منحصربفرد و تاثیرگذار به چشم می­خورد که معرف آن اسطوره است و به جهت­ گیری‌­ها و تصمیم­گیری­‌های آن اسطوره معنا می­دهد. اما ارتباط اسطوره­‌ها با هم و به جریان افتادن تقدیری که ندگی این اساطیر را تعیین می­کند بیش از هر شخصیت دیگری در گرو عملکرد اسطوره ای به نام هرمس است که به عنوان پیک خدایان و خدای تجارت در بین المپ نشینان معروف است.

هرمس؛ سالار سخنوران

اطلس که یکی از تیتان های نسل دوم و از مهم‌ترین شخصیت ها در اساطیر یونانی است، دختری به نام مایا داشت که زیبا و بسیار خجالتی بود.  وقتی زئوس این الهه زیباروی را می‌بیند بعه او دل می‌بندد و شبی دور از چشم ملکه اش هرا، به سراغ مایا می‌رود و با او عشقبازی می‌کند.

مایا باردار می‌شود و فرزند پسرش را درغاری در کوه سیلن در آذکادی به دنیا می‌آورد.مایا این فرزند را  هرمس به معنی ستون می‌نامد. هرمس چند ساعت بعد از به دنیا آمدن گهواره‌اش را ترک کرد و به پیه‌ری گریخت. در آنجا از سر تفریح و لودگی گاوهای آپولون را می‌دزدد. کمی که گذشت آپولون توانست رد گله اش را پیدا کند و به هرمس برسد.

باتوجه به روحیات آپولون انتظار می‌رفت که از دزد گله‌اش انتقام بگیرد و او را به سزای کارش برساند اما با دیدن هرمس نه تنها این کار را نکرد بلکه شیفته این خدا شد. دلیل این شیفتگی هم این بود که هرمس در این زمانی که از محل زندگی اش گریخته بود، با استفاده از لاک خالی لاک پشت و چند تکه سیم چنگ را ساخته بود و از آنجایی که آپولون خدای موسیقی است، با شنیدن نوای این ساز بسیار خرسند خرسند شده و دوستی زیبایی بین او و هرمس شکل می‌گیرد.

حتی آپولون چوب‌دستی خود را به هرمس هدیه می‌دهد و این چوب‌دستی بعدها تغییرشکل یافت و عصای معروف هرمس شد. علاوه بر ساز هرمس را مخترع الفبا،اخترشناسی، وضع کننده اوزان و مقادیر و مبتکر ژیمناستیک هم می‌دانند. همه این‌ها باعث می‌شود تا هرمس یکی از جذاب‌ترین و دوست داشتنی‌ترین اسطوره‌های یونان باشد.

اسطوره هرمس؛ پیک رسمی خدایان

هرمس بر سرنوشت خدایان دیگر و فناپذیران تاثیر کمی نداشته است. او کسی بود که پریام را نزد آشیل برد تا پیکر بی­جان هکتور را بازستاند، او سه ایزدبانوی بزرگ هرا، آتنا و آفرودیت را در برابر پاریس قرار داد تا درباره زیبایی آن ها داوری کند، او آرگوس نگهبان ایو را کشت. قوچ پشم زرین را به نفله هدیه داد تا فریکسوس و هله را نجات دهد.

او به جهان زیرین رفت تا کورئه (پرسفون) را بازگرداند و همچنین هدایت روان­ها از جهان زندگان به جهان مردگان را به عهده داشت. او  بارها و بارها در بحبوحه خطر به کمک اولیس شتافت و جنگ­افزارهای بی­بدیل پهلوانانی چون هراکلس و پرسه را به ایشان هدیه داد. پس عنوان «پیک رسمی خدایان» تنها به معنی انتقال اخبار و شرح وقایع نیست.

درواقع می­توان گفت او کسی است که اراده خدایان را به اجرا درمی­آورد. اگر هرمس نبود شاید بسیاری از وقایع در جهان اساطیر رخ نمیداد یا حداقل عواقب و نتایج متفاوتی به همراه داشت. هرمس کسی بود که در موقعیت های گوناگون به او متوسل شده و درخواست چاره جویی و راه­گشایی داشته اند چرا که او قادر بود با سایر اساطیر ارتباط خوبی برقرار کند و به همین دلیل است که تقریبا هیچ دشمن دیرینه و سرسختی بین فناپذیران و فناناپذیران ندارد.

البته که از هرمس به عنوان خدای حیله­گر نیز یاد می­شود اما او نه برای شر رساندن و به­‌خاطر خبیث بودن بلکه برای سرگرمی یا حتی محافظت از خدایان دست به فریب­کاری می­زد. هرمس با کمک صندل­های بالدارش به راحتی و باسرعت بالا بین آسمان­ها و زمین و جهان زیرین در رفت­و­آمد بود و این دلیل دیگری است که هرمس را مناسب­ترین فرد برای قاصد بین جهان­های مختلف می­کند. هرمس را حامی مسافران و بازرگانان هم می­دانستند تندیس او بر تمام چهارراه­ها و کنار جاده­ها به چشم می­خورده است.

کهن­ الگوی­ هرمس در روان ­ما

هرمس می­تواند در موقعیت ها و موضوعات متنوعی در الگوهای رفتاری ما بروز پیدا کند.انرژی این کهن ­الگو درهر جایی که به مهارت­‌های ارتباطی ما مربوط است عیان میشود. هرمس به ما کمک می­کند تا دایره ارتباطات خود را گسترش دهیم و از این­نظر یک کهن الگوی محبوب در زندگی اجتماعی است.

این کهن­ الگو به انسان کمک می­کند تا با شرایط جدید و آدم­های جدید خود را وفق دهد و در موقعیت­ های گوناگون انعطاف­ پذیری بالایی داشته باشد. این هرمس است که هربار بلندشدن بعد از زمین خوردن را به انسنا یادآوری می­کند و به نوعی شروع دوباره را رقم می­زند. همین ویژگی باعث می­شود که هرمس چراغ خلاقیت ما را نیز روشن کند چون کهن الگوی هرمس فرد را به سمت انجام کارها به شیوه­ای متفاوت از چیزی که دیگران انجام می­دهند سوق می­دهد و این ترغیب کننده شخص برای خلاقانه پیش بردن اهدافش است.

پس تمرکز  را از روی چهارچوب ها، قوانین و مرزها برمی­دارد و به شخص دیدی گسترده­تر اعطا می­کند. ردپای دیگر این کهن ­الگو در حیطه شوخ­ طبعی و چرب­زبانی است. هرجا و در هر جمعی که بساط شوخی و خنده به راه است انرژی هرمس به شکل فعالانه ای در جریان است. انرژی هرمس شخصیت فرد را تلطیف کرده، از خشکی روحی نجات می­دهد و مواجهه او با زمختی­ های زندگی را آسان­تر می­کند. یونانی های باستان اعتقاد داشتند هرگاه در اتاقی که نشسته اند سکوت حاکم شود یعنی هرمس آمده است تا بُعد تازه ای به جمع بدهد.

البته مانند سایر کهن­ الگوها، انرژی هرمس هم می­تواند آسیب­ رسان باشد. مثلا شخصیتی که به تسخیر هرمس درمی­آید در معرض نوسانات خلقی و عاطفی ­است چرا که هرمس برخلاف کهن­ الگوهایی مثل هادس ما را در سطح امور نگه می­دارد و از عمیق شدن ما در مسائل گوناگون جلوگیری می­کند پس اگر روان ما بیش از حد متعادل در تسخیر کهن­ الگوی هرمس باشد، درونگرایی و خودکاوی بسیار سخت خواهد بود.

یک جنبه منفی دیگر برای تسخیر شدن توسط هرمس این است که دغدغه این کهن­ الگو برقراری رابطه فارغ از حیطه کاری یا عاطفی است و اگر لازم باشد ما رابه هر دروغ و حیله ای متوسل می­کند تا ارتباط مدنظر شکل بگیرد و مخاطب شخصیت ما را تاثیرگذار قلمداد کند.

بنابراین محدودیت هم چندان برای این کهن­ الگو معنا ندارد. حال این محدویت می­تواند در ارتباط او با شریک عاطفی یا محیط کاری باشد یا محدویت به مکان خاص برای مدتی طولانی؛ به همین دلیل میل ما به سفر کردن، کشف مکان‌های جدید و در بند یک محیط تکراری نبودن از کهن الگوی هرمس نشات می­گیرد.